Burdur İl Sağlık Müdürlüğü’nün yayınladığı mesajda “Kanser gelişiminde, %90 çevresel, %10 oranında ise genetik faktörler etkilidir.
Çevresel faktörler arasında yer alan; tütün kullanımı, alkol tüketimi, fazla kilolu ve/veya
obez olma ve enfeksiyonlara maruziyet gibi risklerin engellenmesi yolu ile gelişmekte olan
kanserlerin günümüzde %30-%50 oranında önlenebileceği bilinmektedir.
Özellikle tarama programları ve kanser belirtilerinin erken fark edilmesi, teşhis ve
tedavi hizmetlerine erken dönemde erişilmesi yolu ile uygulanan tedavinin yaşam kalitesine
çok şey katabildiği kanser türleri göz önüne alınırsa, korunmanın önemi daha da artmaktadır.
Son yıllarda yapılan çalışmalar, kanser konusunda en önemli kontrol stratejisinin
korunma ve erken teşhis olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Bu kapsamda; kanserojen
maddelerin tespiti, risk faktörlerinden kaçınma, önleme, korunma, tarama ve erken tanı en
önemli kanser kontrol stratejileri arasında yer almaktadır.
Erken teşhis hayat kurtarır!
Birçok kanser, bir şeylerin yolunda gitmediğini gösteren erken belirti ve semptomlar
gösterir. Bunlara meme, rahim ağzı, kolorektal, deri, ağız ve bazı çocukluk çağı kanserleri
dahildir. Bunu bilmek önemlidir, çünkü kanseri erken teşhis etmek neredeyse her zaman
tedaviyi ve hatta iyileştirmeyi kolaylaştırır, bu da kanser teşhisi konan kişilerin hayatta
kalma şansının ve yaşam kalitesinin artması anlamına gelir. Dahası, kanserin erken uyarı
işaretlerini tanımak uygun maliyetlidir ve çoğu durumda herhangi bir özel teknoloji
gerektirmez. Her birimiz, vücudumuz için neyin normal olduğunu bilmek ve olağandışı
değişiklikleri tanımak ve daha da önemlisi, derhal profesyonel tıbbi yardım almak için doğru
bilgilerle güçlendirilebiliriz . Kanserin belirtileri ve bulguları; Pek çok farklı kanser türünde
çeşitlilik gösterir ve hastalığın bulunduğu yere bağlıdır.
Kanserle ilgili doğru bilgiye erişim, artan farkındalık, erken uyarı işaretlerini tanıma,
sağlığımız hakkında bilinçli seçimler yapma ve kanserle ilgili kendi korkularımıza ve yanlış
kanılarımıza karşı koyma konusunda güçlendirebilir.
Kanser hakkında ne kadar çok şey bilirsek, o kadar çok hayat kurtarabiliriz. Farklı
kanser türleri, risk faktörleri ve kanser bakımıyla ilgili önemli konular hakkında bilgilendirici
ve destekleyici faaliyetlerin toplum düzeyinde yürütülmesi önemlidir.
Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) bünyesinde faaliyet gösteren Kanser Erken
Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve
Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)’nde;
40-69 yaş arası kadınlara 2 yılda bir meme kanseri taraması
30-65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir rahim ağzı kanseri taraması
50-70 yaş arası kadın ve erkeklere 2 yılda bir kolorektal kanser taramaları
ÜCRETSİZ olarak yapılmaktadır.
Tarama sonrası sonucu pozitif ya da şüpheli çıkan kişiler, tarama sonrası teşhis
merkezlerine yönlendirilmekte ve ileri tetkikleri yapılmaktadır. Teşhis ve tedavi hizmetleri
ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşları tarafından yürütülmektedir.
Kanserle Mücadelede Neler Yapılabilir?
Bilgilenerek, kanserle ilgili yanılgıları ortadan kaldırabilmek ve korkuları
azaltmak mümkündür. Bilgi, farkındalık ve anlayış yoluyla, çevremizdeki
kanserle ilgili yanlış algılar ve tutumları azaltarak, zararlarını önleme gücü
bizim elimizdedir.
Kanser taramalarımızı zamanında yaptırarak.
Savunuculuk yaparak, kanseri daha çok konuşarak ve bireysel, toplumsal
sesimizi kullanarak korkuyu, damgalamayı ve ayrımcılığı (kanserin tedavi
edilemezliği konusundaki yanlış bilgiler, çalışma hayatına ve iş gücüne
katılımın önlenmesi vd.) azaltmaya, olumsuz algıları değiştirmeye ve kanserli
insanlara verilen desteği güçlendirmeye yardımcı olabiliriz.
Farklı kültürel inançları anlamak, uygun tepkiler ve yanıtlar geliştirmek,
tutumları değiştirmek ve yaygın olumsuz kanaatleri ortadan kaldırmak için
önemlidir.
Bireyleri ve toplulukları güçlendirerek, karar verici düzeydeki otoritelerin,
toplulukların, işverenlerin ve medyanın, kanser hakkındaki bilgi düzeyleri
arttırılabilir. Kanserle yaşayan insanların tüm tanı, tedavi ve bakım
hizmetlerine erişimlerini artıracak bir toplumsal bakış açısı geliştirmek
mümkündür. Bireylerin, istenen şekilde sağlık arama davranış kültürü
oluşturabilmesi için kendi ellerinden geleni yapabilecekleri çalışmaların ve programların etkisi önemli ve kalıcıdır. Kanserden korunmak ve zararlarını
azaltmak için aşağıda yer alan farklı düzeylerde toplumsal ve bireysel çabalar
yararlı olacaktır.
- Sağlıklı bir birey olmak sizin elinizde!
Bireyler olarak, sağlıklı ve aktif bir yaşam tarzı sürdürmek, alkol, tütün ve
aşırı/uzun süreli güneşe maruz kalmaktan kaçınmak da dahil olmak üzere
sağlığımızın sorumluluğunu üstlenebiliriz.
- Okullar kanser risk faktörleri hakkında bilgi sağlayabilir ve çocuklar, ebeveynler,
aileler, toplum genelinde sağlıklı davranışların savunucuları olabilir. Özellikle
iyi beslenmeyi ve fiziksel aktiviteyi destekleyen bir ortam geliştirebilirler.
- İşverenler, işyerinde asbest ve diğer işyeri kanserojenleri gibi kansere neden olan
maddelere mesleki maruziyeti önlemek için işyerinde politikalar uygulayabilir,
ayrıca dumansız alanlar oluşturabilir ve çalışanları arasında fiziksel aktiviteyi
ve sağlıklı beslenmeyi teşvik edebilir.
- Şehirler ve topluluklar (Hasta Dernekleri, Uzmanlık Dernekleri ve ilgili diğer
sivil toplum kuruluşları) vatandaşlarının sağlığını ve refahını geliştiren ve
koruyan kaliteli bir kentsel çevrenin yaratılmasında öncülük yapabilir.
Kansere karşı mücadelede “Farkındalık ve Bilinç Düzeyinin Artırılması” önemli bir
diğer strateji olup, her yıl 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftasında, sağlıklı bir toplum için, önemi
giderek artan kanser hastalığına karşı halkta farkındalık oluşturmak, taramalara katılımı
artırmak için düzenlenen bu etkinliklerle halkı bilgilendirmek ve bilinçlendirmek
hedeflenmektedir. Ancak tüm bu çalışmaların yılın bir haftası ile sınırlı tutulmayıp yıl
boyunca sürdürülmesi kanserle mücadelede akılda tutulması gereken bir unsur olup önemli
kazanımlar sağlayacaktır.
2024 yılı için, 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftası teması olarak “Kanseri birlikte
yenebiliriz!”, “Kanserden korunabiliriz.” belirlenmiş olup kanserle mücadelede halkımızı
bilinçlendirme çalışmaları en önemli avantajımız olacaktır.” Dedi.
